فورک چیست؟ تفاوت فورک سخت و فورک نرم در بلاکچین + نمونه‌ها در ۲۰۲۵

اگر با بیت‌کوین (حدود ۱۱۶,۵۰۰ دلار) یا اتریوم (حدود ۴,۲۲۰ دلار) آشنا باشید، احتمالاً اصطلاح “فورک” را شنیده‌اید. فورک (Fork) تغییری در پروتکل بلاکچین است که می‌تواند شبکه را به‌روزرسانی یا حتی به دو زنجیره جدا تقسیم کند. این مفهوم برای درک تکامل ارزهای دیجیتال حیاتی است، زیرا فورک‌ها می‌توانند ویژگی‌های جدید اضافه کنند، امنیت را بهبود دهند یا اختلافات جامعه را حل کنند. اما فورک سخت و نرم چه تفاوتی دارند؟ چرا گاهی شبکه را به دو بخش تقسیم می‌کنند؟

در این مقاله، مفهوم فورک را به زبان ساده توضیح می‌دهیم، تفاوت فورک سخت و نرم را بررسی می‌کنیم و نمونه‌های واقعی مثل بیت‌کوین کش و هک DAO را مرور می‌کنیم. این پست برای مبتدیان طراحی شده تا پایه‌ای قوی برای ورود به دنیای کریپتو داشته باشند. آماده‌اید؟ بیایید شروع کنیم! (حدود ۱۶۰ کلمه)

فورک چیست؟ تغییر در بلاکچین

فورک تغییری در پروتکل زیربنایی بلاکچین است، فناوری‌ای که ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین و اتریوم را پشتیبانی می‌کند. بلاکچین یک دفتر کل دیجیتال غیرمتمرکز است که تراکنش‌ها را در بلاک‌هایی ذخیره می‌کند. فورک می‌تواند یک به‌روزرسانی جزئی (فورک نرم) یا تغییر اساسی (فورک سخت) باشد و توسط توسعه‌دهندگان یا جامعه بلاکچین آغاز می‌شود.

هر نود (کامپیوتر متصل به شبکه) کپی‌ای از بلاکچین دارد و تراکنش‌ها را اعتبارسنجی می‌کند. وقتی فورکی رخ می‌دهد، نودها باید به نسخه جدید پروتکل ارتقا یابند تا با شبکه همگام بمانند. فورک‌ها برای بهبود عملکرد، افزودن ویژگی‌ها یا حل مشکلات ضروری‌اند، اما می‌توانند ریسک‌هایی مثل تقسیم شبکه یا حملات امنیتی ایجاد کنند.

(برای درک بلاکچین، به پست “بلاکچین چیست” مراجعه کنید.)

فورک سخت چیست؟

فورک سخت یک به‌روزرسانی اساسی است که قوانین بلاکچین را تغییر می‌دهد، به‌طوری که تراکنش‌ها یا بلاک‌های قبلی ممکن است معتبر یا نامعتبر شوند. این نوع فورک با نسخه‌های قدیمی سازگار نیست، یعنی نودهایی که ارتقا ندهند نمی‌توانند نسخه جدید را معتبر بدانند. نتیجه؟ اغلب زنجیره به دو بخش تقسیم می‌شود: یکی با قوانین قدیمی و دیگری با قوانین جدید.

مثال: وقتی بیت‌کوین کش در ۲۰۱۷ از بیت‌کوین جدا شد، زنجیره جدید اندازه بلاک را به ۸ مگابایت افزایش داد، در حالی که بیت‌کوین در یک مگابایت ماند. دارندگان بیت‌کوین، بیت‌کوین کش هم دریافت کردند، زیرا زنجیره‌ها تاریخچه مشترکی داشتند.

فورک‌های سخت خطرناک‌اند، زیرا:

• تقسیم زنجیره: شبکه می‌تواند به دو بخش تقسیم شود، که امنیت را کاهش می‌دهد.

• حملات ۵۱٪: کنترل بیش از ۵۱٪ قدرت ماینینگ می‌تواند تاریخچه را تغییر دهد.

• حملات بازپخش: تراکنش‌ها ممکن است در هر دو زنجیره تکرار شوند.

فورک نرم چیست؟

فورک نرم به‌روزرسانی‌ای است که با نسخه‌های قدیمی‌تر سازگار است. نودهایی که ارتقا نداده‌اند همچنان می‌توانند نسخه جدید را معتبر ببینند. فورک‌های نرم برای افزودن ویژگی‌های جدید بدون تغییر قوانین اصلی استفاده می‌شوند و شبکه را یکپارچه نگه می‌دارند.

مثال: سگویت (SegWit) در بیت‌کوین یک فورک نرم بود که ساختار تراکنش‌ها را بهبود داد بدون اینکه زنجیره تقسیم شود.

تفاوت‌های کلیدی فورک سخت و نرم

چرا فورک‌های سخت رخ می‌دهند؟

فورک‌های سخت برای بهبود بلاکچین ضروری‌اند. دلایل اصلی:

• افزودن قابلیت‌ها: مثل افزایش اندازه بلاک.

• رفع مشکلات امنیتی: مانند باگ‌ها.

• حل اختلافات جامعه: وقتی گروه‌ها دیدگاه متفاوتی دارند.

• بازگرداندن تراکنش‌ها: مثل هک DAO.

فورک‌های سخت تصادفی هم رخ می‌دهند، مثلاً وقتی دو ماینر همزمان بلاک پیدا کنند. این‌ها معمولاً سریع رفع می‌شوند.

نمونه‌های واقعی فورک‌های سخت

• بیت‌کوین کش و سگویت۲ایکس
  در ۲۰۱۷، جامعه بیت‌کوین درباره مقیاس‌پذیری اختلاف داشت. توافق نیویورک پیشنهاد سگویت و افزایش اندازه بلاک به ۲ مگابایت (سگویت۲ایکس) داد، اما جنجالی شد. در پاسخ، بیت‌کوین کش (BCH، حدود ۵۸۷ دلار) با فورک سخت در ۱ آگوست ۲۰۱۷ ایجاد شد، با بلاک ۸ مگابایتی برای کارمزدهای کمتر.

• هک DAO در اتریوم
  در ۲۰۱۶، DAO در اتریوم ۱۵۰ میلیون دلار اتر جمع کرد، اما هک شد و ۶۰ میلیون دلار دزدیده شد. اتریوم با فورک سخت تاریخچه را به قبل از هک بازگرداند. مخالفان این تغییر اتریوم کلاسیک (ETC، حدود ۲۲ دلار) را ادامه دادند.

• جنگ‌های نرخ هش: ABC در برابر SV
  بیت‌کوین کش در ۲۰۱۷ فورک شد و در ۲۰۱۸ به بیت‌کوین کش ABC و بیت‌کوین کش SV (BSV، حدود ۲۴ دلار) تقسیم شد. SV اندازه بلاک را به ۱۲۸ مگابایت افزایش داد، اما ABC تیکت BCH را گرفت.

نتیجه‌گیری

فورک‌ها تغییرات اساسی در بلاکچین‌اند که می‌توانند شبکه را بهبود دهند یا تقسیم کنند. فورک نرم ایمن‌تر و سازگار است، در حالی که فورک سخت می‌تواند زنجیره را شکاف دهد، اما برای نوآوری لازم است. با درک این مفهوم، می‌توانید بهتر تغییرات ارزهای دیجیتال را دنبال کنید. نظرتان چیست؟ در کامنت‌ها بنویسید یا به دوره آکادمی ما بپیوندید!

سؤالات متداول (FAQ)

• سؤال: فورک چیست؟
  پاسخ: تغییری در پروتکل بلاکچین برای بهبود یا افزودن ویژگی‌ها.

• سؤال: تفاوت فورک سخت و نرم چیست؟
  پاسخ: فورک سخت غیرسازگار است و ممکن است زنجیره را تقسیم کند؛ فورک نرم سازگار است.

• سؤال: چرا فورک‌های سخت خطرناک‌اند؟
  پاسخ: می‌توانند شبکه را تقسیم کرده و به حملات ۵۱٪ یا بازپخش منجر شوند.

• سؤال: نمونه فورک سخت چیست؟
  پاسخ: بیت‌کوین کش (۲۰۱۷) و اتریوم کلاسیک (۲۰۱۶).