فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) چیست؟ تفاوت آن با بلاکچین

اگر به دنیای ارزهای دیجیتال علاقه‌مند هستید، احتمالاً اصطلاحات “بلاکچین” و “فناوری دفتر کل توزیع‌شده” (DLT) را شنیده‌اید. این دو فناوری پایه ارزهای دیجیتال مثل بیت‌کوین (با قیمت حدود ۱۱۶,۵۰۰ دلار در سپتامبر ۲۰۲۵) و اتریوم (۴,۲۲۳ دلار) هستند، اما اغلب به‌اشتباه به جای هم استفاده می‌شوند.

DLT یک سیستم ثبت اطلاعات توزیع‌شده است که بلاکچین یکی از انواع آن است. DLT شفافیت و امنیت را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند و در صنایع مختلف از مالی تا زنجیره تأمین کاربرد دارد.

در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که DLT چیست، چگونه کار می‌کند و چه تفاوتی با بلاکچین دارد. اگر مبتدی هستید، این پست شما را با مفاهیم کلیدی و کاربردهای DLT در ۲۰۲۵ آشنا می‌کند. آماده‌اید؟ بیایید شروع کنیم!

فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) چیست؟

فناوری دفتر کل توزیع‌شده (Distributed Ledger Technology یا DLT) یک سیستم پایگاه داده دیجیتال است که اطلاعات را در یک شبکه توزیع‌شده بین چندین کامپیوتر (نودها) ذخیره می‌کند. برخلاف پایگاه‌های داده سنتی که توسط یک نهاد مرکزی کنترل می‌شوند، DLT غیرمتمرکز است و هر نود کپی کاملی از دفتر کل دارد. این ویژگی باعث شفافیت، امنیت و مقاومت در برابر دستکاری می‌شود.

DLT پایه‌ای برای فناوری‌هایی مثل بلاکچین است و در سال ۲۰۰۸ با بیت‌کوین به شهرت رسید. این فناوری امکان ثبت تراکنش‌ها را بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل بانک فراهم می‌کند و در صنایعی مانند مالی، زنجیره تأمین، بیمه و رأی‌گیری استفاده می‌شود.

(برای اطلاعات بیشتر درباره بیت‌کوین، به پست “بیت‌کوین چیست” مراجعه کنید.)

تفاوت بلاکچین و DLT: مقایسه کامل

بلاکچین و DLT هر دو دفتر کل‌های توزیع‌شده هستند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند:

۱. دسترسی و مجوز

• بلاکچین: معمولاً عمومی و بدون نیاز به مجوز (permissionless) است. هر کسی می‌تواند به‌عنوان نود مشارکت کند، تراکنش‌ها را ببیند و در حاکمیت شبکه نقش داشته باشد. مثلاً در بیت‌کوین، هر کسی با یک کامپیوتر می‌تواند نود باشد.

• DLT: معمولاً نیاز به مجوز (permissioned) دارد. فقط افراد یا نهادهای خاص می‌توانند به شبکه دسترسی داشته باشند یا نود شوند. این باعث می‌شود DLT برای کاربردهای تجاری خصوصی مناسب‌تر باشد.

۲. ساختار و رمزنگاری

• بلاکچین: از بلاک‌های مهر زمانی‌شده تشکیل شده که با رمزنگاری به هم متصل‌اند. هر بلاک نیاز به اجماع رمزنگاری اکثریت نودها دارد، که امنیت بالایی فراهم می‌کند.

• DLT: ممکن است بلاک نداشته باشد (مثل Corda از R3) یا از روش‌های دیگر برای اجماع استفاده کند. برخی DLTها پایگاه داده‌های معمولی توزیع‌شده هستند.

۳. حریم خصوصی

• بلاکچین: عمومی است و تراکنش‌ها برای همه قابل مشاهده‌اند، اما می‌توان با ابزارهایی مثل اثبات دانش صفر حریم خصوصی را افزایش داد.

• DLT: خصوصی‌تر است و فقط افراد مجاز به داده‌ها دسترسی دارند، که برای شرکت‌های حساس به داده‌های تجاری ایده‌آل است.

۴. مقیاس‌پذیری

• بلاکچین: به دلیل غیرمتمرکز بودن، کندتر است (مثلاً بیت‌کوین ۷ تراکنش در ثانیه) و انرژی زیادی مصرف می‌کند.

• DLT: به دلیل متمرکز بودن نسبی، صدها یا هزاران تراکنش در ثانیه را پردازش می‌کند، که برای کاربردهای تجاری مناسب‌تر است.

نمودار مقایسه

نحوه کار DLT

DLT اطلاعات را در یک شبکه توزیع‌شده ذخیره می‌کند. مراحل کار:

1. ثبت تراکنش: تراکنش‌ها توسط شرکت‌کنندگان ایجاد می‌شوند.

2. تأیید: نودهای مجاز تراکنش‌ها را بررسی می‌کنند.

3. ذخیره‌سازی: تراکنش‌های تأییدشده در دفتر کل ذخیره می‌شوند.

4. به‌روزرسانی: تمام نودها دفتر کل را به‌روز می‌کنند.

برخلاف بلاکچین، DLT ممکن است از بلاک استفاده نکند و روش‌های اجماع ساده‌تری داشته باشد، که آن را سریع‌تر و کم‌مصرف‌تر می‌کند.

کاربردهای DLT در ۲۰۲۵

DLT در صنایع مختلف کاربرد دارد:

• مالی: انتقال پول بین بانک‌ها بدون واسطه (مثل Corda).

• زنجیره تأمین: ردیابی محصولات از منبع تا مصرف‌کننده.

• بیمه: پردازش خودکار ادعاها با قراردادهای هوشمند.

• هویت دیجیتال: تأیید هویت امن و غیرمتمرکز.

( برای اطلاعات بیشتر، به پست “قرارداد هوشمند چیست” مراجعه کنید.)

مزایا و معایب DLT

مزایا:

• امنیت: توزیع داده‌ها تقلب را دشوار می‌کند.

• مقیاس‌پذیری: پردازش سریع‌تر از بلاکچین.

• حریم خصوصی: مناسب برای داده‌های حساس.

معایب:

• متمرکز بودن نسبی: کمتر دموکراتیک از بلاکچین.

• پیچیدگی: نیاز به مدیریت دسترسی‌ها.

امنیت DLT

DLT به دلیل توزیع داده‌ها در نودهای متعدد امن است، اما چون خصوصی است، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به بلاکچین‌های عمومی دارد. هک کردن DLT نیاز به کنترل نودهای مجاز دارد، که در شبکه‌های کوچک‌تر ممکن است.

DLT در برابر بلاکچین: کدام بهتر است؟

• بلاکچین: برای کاربردهای عمومی مثل ارزهای دیجیتال (بیت‌کوین، اتریوم) و پروژه‌های شفاف مثل NFTها.

• DLT: برای کاربردهای تجاری خصوصی مثل بانکداری و زنجیره تأمین.

انتخاب بستگی به نیاز شما دارد: شفافیت و غیرمتمرکز بودن یا حریم خصوصی و سرعت.

نتیجه‌گیری

فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) پایه بلاکچین و دیگر سیستم‌های غیرمتمرکز است که تراکنش‌های امن و شفاف را بدون واسطه امکان‌پذیر می‌کند. برخلاف بلاکچین‌های عمومی، DLT معمولاً خصوصی و مقیاس‌پذیرتر است و برای کاربردهای تجاری مناسب است.

حالا که تفاوت‌های آن را فهمیدید، آماده‌اید در دنیای کریپتو قدم بردارید؟ نظرتان را در کامنت‌ها بنویسید یا به دوره آکادمی ما بپیوندید!

سؤالات متداول (FAQ)

سؤال: فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) چیست؟
پاسخ: یک پایگاه داده توزیع‌شده که اطلاعات را بین نودها به اشتراک می‌گذارد.

سؤال: تفاوت DLT و بلاکچین چیست؟
پاسخ: بلاکچین عمومی و بدون نیاز به مجوز است، DLT خصوصی و نیاز به مجوز.

سؤال: DLT کجا استفاده می‌شود؟
پاسخ: در بانکداری، زنجیره تأمین، بیمه و تأیید هویت.

سؤال: آیا DLT امن‌تر از بلاکچین است؟
پاسخ: خیر، بلاکچین‌های عمومی به دلیل تعداد نودهای بیشتر معمولاً امن‌ترند.