یونی‌سواپ چیست؟ توضیح بازارسازهای خودکار (AMM) و نقش آن‌ها در DeFi در ۲۰۲۵

اگر به دنیای مالی غیرمتمرکز (DeFi) علاقه‌مند هستید، حتماً نام یونی‌سواپ (Uniswap) را شنیده‌اید. یونی‌سواپ یکی از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) است که از فناوری بازارساز خودکار (AMM) برای ساده‌تر کردن معاملات ارز دیجیتال استفاده می‌کند. برخلاف صرافی‌های سنتی مثل بایننس که نیاز به دفتر سفارش دارند، یونی‌سواپ با قراردادهای هوشمند و استخرهای نقدینگی کار می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد بدون واسطه معامله کنند. این ویژگی آن را به یکی از ستون‌های DeFi تبدیل کرده است.

در این مقاله، به زبان ساده توضیح می‌دهیم که یونی‌سواپ چیست، بازارسازهای خودکار چگونه کار می‌کنند، و چرا در سال ۲۰۲۵ اینقدر محبوب‌اند. از نحوه معامله تا ارائه نقدینگی و ریسک‌های آن، همه را برای مبتدیان پوشش می‌دهیم. آماده یادگیری هستید؟ بیایید شروع کنیم!

یونی‌سواپ چیست؟ معرفی صرافی غیرمتمرکز و AMM

یونی‌سواپ یک صرافی غیرمتمرکز (DEX) است که روی بلاکچین اتریوم (ETH، حدود ۴,۲۲۳ دلار در ۲۰۲۵) کار می‌کند. برخلاف صرافی‌های متمرکز که معامله‌گران را به هم متصل می‌کنند، یونی‌سواپ از بازارسازهای خودکار (AMM) استفاده می‌کند. AMMها با فرمول‌های ریاضی قیمت توکن‌ها را تعیین می‌کنند، بدون نیاز به سفارش خرید یا فروش.

اولین AMM، Bancor، در ۲۰۱۷ راه‌اندازی شد، اما یونی‌سواپ با رابط ساده و بدون نیاز به مجوز (permissionless) به محبوب‌ترین پلتفرم تبدیل شد. در یونی‌سواپ، کاربران می‌توانند توکن‌هایی مثل ETH و Dai را از طریق استخرهای نقدینگی معامله کنند یا نقدینگی ارائه دهند و کارمزد کسب کنند.

(برای اطلاعات بیشتر درباره DeFi، به پست “مالی غیرمتمرکز چیست“ مراجعه کنید.)

بازارسازهای خودکار (AMM) چگونه کار می‌کنند؟

استخرهای نقدینگی
یک استخر نقدینگی شامل دو توکن است، مثلاً ETH و Dai. فرض کنید قیمت ۱ ETH برابر ۴۰۰ Dai باشد. کاربران این توکن‌ها را به استخر اضافه می‌کنند، و نسبت آن‌ها (مثلاً ۵۰٪ ETH و ۵۰٪ Dai) قیمت را تعیین می‌کند. فرمول اصلی یونی‌سواپ X × Y = K است، که X و Y مقدار توکن‌ها و K ثابت است. این فرمول تضمین می‌کند که قیمت‌ها متعادل بمانند.

معاملات
وقتی می‌خواهید ETH را به Dai تبدیل کنید، توکن‌های ETH را به استخر می‌فرستید، و قرارداد هوشمند بر اساس فرمول مقدار Dai به شما می‌دهد. اما اگر سفارش بزرگ باشد، ممکن است “لغزش” (slippage) رخ دهد، یعنی قیمت نهایی کمی متفاوت باشد.

ارائه نقدینگی
هر کسی می‌تواند با افزودن هر دو توکن (مثلاً ۱ ETH و ۴۰۰ Dai) به استخر نقدینگی، کارمزد معاملات (معمولاً ۰.۳٪) را کسب کند. در ازای آن، توکنی دریافت می‌کنید که مالکیت شما در استخر را نشان می‌دهد.

چرا یونی‌سواپ محبوب است؟

یونی‌سواپ به دلایل زیر در ۲۰۲۵ یک ستاره DeFi است:

• غیرمتمرکز بودن: بدون واسطه یا KYC، فقط با ولت می‌توانید معامله کنید.

• دسترسی آسان: رابط کاربری ساده برای مبتدیان.

• دموکراتیک بودن: هر کسی می‌تواند نقدینگی ارائه دهد یا توکن جدید اضافه کند.

• بدون هزینه لیستینگ: پروژه‌ها می‌توانند توکن‌هایشان را بدون هزینه عرضه کنند.

(برای قیمت‌های زنده، به xdgbit مراجعه کنید.)

چگونه از یونی‌سواپ استفاده کنیم؟

۱. به سایت یونی‌سواپ یا رابط‌های دیگر (مثل MetaMask) بروید.
۲. ولت DeFi (مانند MetaMask) را متصل کنید.
۳. توکنی که می‌خواهید بخرید/بفروشید (مثل ETH به Dai) انتخاب کنید.
۴. روی “Swap” کلیک کنید و تراکنش را در ولت تأیید کنید.

برای ارائه نقدینگی:
۱. به بخش “Pool” بروید.
۲. مقدار مساوی از هر دو توکن (مثلاً ETH و Dai) اضافه کنید.
۳. توکن نقدینگی دریافت کنید و از کارمزدها سود ببرید.

ریسک‌ها و محدودیت‌های یونی‌سواپ

با وجود مزایا، یونی‌سواپ ریسک‌هایی دارد:

• هک‌ها: آسیب‌پذیری‌های قرارداد هوشمند ممکن است منجر به سرقت شود.

• زیان ناپایدار (Impermanent Loss): اگر قیمت توکن‌ها تغییر کند، ارائه‌دهندگان نقدینگی ممکن است ضرر کنند.

• لغزش: سفارش‌های بزرگ قیمت را تغییر می‌دهند.

• وابستگی به آربیتراژ: AMMها برای تنظیم قیمت به صرافی‌های سنتی نیاز دارند.

• هزینه گس: تراکنش‌های اتریوم در زمان شلوغی گران‌اند.

یونی‌سواپ و آینده DeFi در ۲۰۲۵

یونی‌سواپ با حل مشکل نقدینگی، DeFi را متحول کرده است. در ۲۰۲۵، با بهبود مقیاس‌پذیری اتریوم (مثل آپدیت‌های Pectra)، انتظار می‌رود یونی‌سواپ حتی محبوب‌تر شود. این پلتفرم به پروژه‌ها اجازه می‌دهد توکن‌های جدید را به‌راحتی عرضه کنند و کاربران را به دنیای غیرمتمرکز دعوت می‌کند.

نتیجه‌گیری

یونی‌سواپ به‌عنوان یک صرافی غیرمتمرکز پیشرو، با استفاده از بازارسازهای خودکار، معاملات را ساده و در دسترس کرده است. اگر به DeFi علاقه دارید، یونی‌سواپ نقطه شروع عالی است. حالا نوبت شماست: آیا آماده معامله یا ارائه نقدینگی هستید؟ نظرتان را در کامنت‌ها بنویسید یا به دوره آکادمی ما بپیوندید!

سؤالات متداول (FAQ)

سؤال: یونی‌سواپ چیست؟
پاسخ: صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم که از AMM برای معاملات استفاده می‌کند.

سؤال: AMM چگونه کار می‌کند؟
پاسخ: با استخرهای نقدینگی و فرمول ریاضی قیمت‌ها را تعیین می‌کند.

سؤال: زیان ناپایدار چیست؟
پاسخ: ضرری که ارائه‌دهندگان نقدینگی با تغییر قیمت توکن‌ها متحمل می‌شوند.

سؤال: چرا یونی‌سواپ محبوب است؟
پاسخ: به دلیل غیرمتمرکز بودن، دسترسی آسان و بدون نیاز به KYC.